Pionier Indonesische schilderkunst
Raden Sjarief Bustaman Saleh (1811-1880) wordt gezien als de pionier van de moderne Indonesische schilderkunst. Beter nog spreken we over hem als de pionier van de Javaanse schilderkunst, want van de republiek Indonesië was in de 19e eeuw geen sprake. Hij is de eerste Indische schilder die de Europese olieverfschilderkunst gebruikte om het exotische Indische landschap in al zijn glorie en rijkdom vast te leggen.
Het werk van Raden Saleh is zeer gezocht. In stofuitdrukking en dramatiek is hij een geslaagd exponent van de romantische schilderkunst. In zijn schilderkunst zien we een fraaie en geslaagde combinatie van Europese techniek en Oosterse (Javaanse) thematiek. Zijn sterk dramatische voorstellingen zijn meer verwant aan de Franse romantiek dan aan de Hollandse, die in algemeen een meer bedaarde indruk maakt.
Schilders in Nederlands-Indië
Toch was het overgrote deel van de schilders in Nederlands-Indië Nederlander of in elk geval Europeaan, zeker in het 20e eeuwse Nederlands-Indië. Tot de meest gezochte schilders uit deze groep horen vandaag de dag meesters als Adrian Jean le Mayeur de Merpres, Rudolf Bonnet, Willem G. Hofker, Theo Meier, Walter Spies, Charles Sayers, Roland Strasser, Willem Dooyewaard, Auke Sonnega en Miguel Covarrubias
Daarnaast groeide ook de groep Indonesische schilders waarvan de meest bekende Affandi, Lee Man Fong, Basoeki Abdullah, Hendra Gunawan en Sindudarsono Sudjojono zijn.
De meeste schilders werkten op Java, maar daarnaast won Bali meer en meer aan betekenis, met name vanaf het 2e decennium van de 20e eeuw. Bali was ontdekt als inspiratiebron voor de naar schoonheid zoekende kunstenaar. De fraaie natuur op het eiland gecombineerd met de hindoeïstisch achtergrond van de bewoners maakte Bali een aantrekkelijk exotisch oord waar de rijken uit het Westen graag op bezoek kwamen om zich te verwonderen over de schoonheid ter plekke, zowel van het eiland als haar bewoners.
De meeste Indische schilders waren dan ook ‘Mooi-Indië’ schilders: taferelen met vulkanen, sawa’s en kampongs, hanengevechten en mooie meisjes en jongens dat waren de meest populaire thema’s. Er was ook vraag naar deze schilderijen. Van Le Mayeur, maar ook van Hofker en Bonnet werden vele kunstwerken verkocht aan de in Nederlands Indië wonende Europeanen, maar ook aan rijke toeristen uit Europa, Amerika en andere landen die het land bezochten. Dit gold zeker voor Bali, het eiland dat in toenmalige glossy tijdschriften de nodige aandacht kreeg. Zo stonden de van oorsprong Belgische schilder Le Mayeur met zijn beeldschone vrouw Ni Pollok ooit in de bladen LIFE, Time Magazine, Holiday, National Geographic, Picture Post etc.
Het werk van Le Mayeur hoort tot het meest gezochte uit dit genre. Artistiek belangrijker is het werk van Walter Spies, een Duitser die met zijn techniek grote invloed uitoefende op de bestaande traditionele Balinese schilderkunst. Zijn werk heeft vaak een mystieke uitstraling, zijn invloed is ook goed te zien in het werk van de Nederlander Charles Sayers. Een exotische variant van het figuratief surrealisme.